BLOG 13 november 2023

Seksuele vorming in de klas- 

Help! ze saboteren mijn gastles!

Als consulent seksuele gezondheid geef ik naast kortdurende counseling ook veel trainingen, workshops, ouderavonden, talks en gastlessen. Ik heb de afgelopen 15 jaar al ontelbaar veel teamtrainingen, voorlichtingen en talks gegeven. Ondanks mijn ervaring, het feit dat ik hierin geschoold ben en ik op natuurlijke manier voor de groep sta ('t is een soort tweede habitat voor mij) leer ik nog iedere keer bij van deze ervaringen.

Enige tijd geleden gaf ik gastlessen op een MBO voor diverse opleidingsrichtingen in de Groene sector.
Tijdens de jaarlijks terugkerende burgerschapsdagen krijgen de studenten verschillende maatschappelijke workshops voorgeschoteld, gegeven door oa de verslavingszorg, MONO (niet je mobiel gebruiken in het verkeer), de rechtbank, vluchtelingenwerk et cetera.
Lieve Lust zorgt al drie jaar voor de gezonde dosis seksuele vorming op deze school, en ik heb door de jaren heen ruim 500 leerlingen van deze school voor mijn neus gehad.  
Mijn gastles bestaat uit een quiz van anderhalf uur: Sexplained. Met als ondertitel: Dé quiz over seksualiteit die je alles leert wat je nooit durfde te vragen.
Het is de bedoeling dat leerlingen hun kennis over seksualiteit vergroten, met name over seksueel plezier.
Twee teams strijden tegen elkaar en de docent is de jury.

Deze MBO-school in kwestie richt zich op beroepen in de Groene sector, maar toch levert dit nog steeds een heel diverse doelgroep op. Van toekomstige veehouders, landbouwers en hoveniers, tot dierverzorgers, bloemisten, voedingsdeskundigen en loonwerkers.  Ik vind het belangrijk dat de inhoud van de gastles goed aansluit bij de interesses en beleefwereld van de doelgroep. Hoewel ik in iedere klas een paar punten wil maken die universeel zijn (de anatomie van de clitoris, hoe werk seks, wat is nodig voor een goede opwinding en aandacht voor seksuele diversiteit) bekijk ik steeds per groep wat voor vlees ik in de kuip heb, om dan vervolgens te kiezen uit het brede scala aan quizrondes die ik heb voorbereid. Op die manier kan ik voor alle doelgroepen op een passende manier mijn doelen bereiken.

Elke groep reageert weer anders. In iedere groep heerst een andere dynamiek. Als trainer en spreker is het belangrijk om dit goed aan te voelen en hierop in te spelen. Als je de plank misslaat, gaan de oortjes dicht en heeft je gastles, workshop of talk niet zo veel effect.
Soms tref je een groep waarmee, om het even populair te zeggen: geen land mee te bezeilen is. Zo ook afgelopen workshopdag op deze MBO-school. De bewuste klas bestond uit alleen maar jongens. Ze kwamen al schreeuwend binnen en namen plaats aan de twee teamtafels die ik had klaargezet. Hierdoor zaten er verschillende studenten met de rug naar mij toe.
Er was geen docent aanwezig.
Er vloog snoep door het lokaal, er werd niet naar mij geluisterd, ik voelde me een soort politieagent en kleuterjuf in één, er werden harde, seksistische en xenofobe opmerkingen gescandeerd en doordat de jongens veel namen noemden en naar elkaar wezen bij alles wat ik zei (“Daar weet jij alles vanaf he, Pietje!!!”) was de sfeer allesbehalve veilig. 

Je kunt dan twee dingen doen als trainer: stug doorgaan met je programma en hopen dat de tijd snel voorbijgaat. Maar dan neem je op de koop toe dat je eigenlijk je tijd aan het verdoen bent (en ook de tijd van de studenten), dan kost het jou veel energie en frustratie, ga je waarschijnlijk heel hard werken en heb je achteraf geen fijn gevoel.
Wat je ook kan doen is: voorrang geven aan de storing en proberen de grip op de groep en de verbinding terug te krijgen. Ik koos voor het laatste. Eerst werd ik streng en duidelijk van toon en droeg de jongens op om hun stoel te pakken en een kring te vormen in het midden van het lokaal. “En welNU!” voegde ik er nog aan toe.  
In de kring zaten ze allemaal met hun gezicht naar mij gericht en daardoor lukte het mij beter de aandacht ook bij mij te houden. Ik maakte vervolgens een duidelijk punt over de seksistische en xenofobe opmerkingen, door te stellen dat dit soort opmerkingen niet getolereerd worden in deze les, omdat je daarmee een grote groep mensen kwetst en uitsluit. Precies op dat moment zwaaide de deur van het lokaal open en kwam er een briesende kantinebeheerder binnenstappen met in zijn kielzog een al even briesende docent. In de pauze voorafgaand aan mijn gastles was er kennelijk een enorme rotzooi gemaakt in de kantine en dat zouden deze jongens hebben gedaan. Zonder hoor of wederhoor begon de kantinebeheerder een relaas af te steken aan het adres van de jongens en verliet toen boos weer het lokaal. De docent liep achter hem aan en mompelde nog snel een verontschuldiging in mijn richting. “Laten we het maar weer over seks hebben, mevrouw.” riep één van de studenten, toen de klas bedremmeld, maar ook verontwaardigd achterbleef. Wederom besloot ik om de storing voorrang te geven en checkte bij de klas hoe ze erbij zaten na dit relaas. Hiermee werkte ik aan de verbinding tussen mij en de groep. Nadat we het er even over hadden gehad, bracht ik het onderwerp inderdaad weer terug naar seksualiteit. Ik stelde de klas de vraag: “Goed, waar willen jullie het over hebben?” Het bleef stil, totdat één van de jongens, duidelijk met de bedoeling om mij te provoceren, luidop allerlei seksstandjes op ging noemen. Misschien had hij verwacht (of gehoopt) dat ik hem zou afkappen, maar ik deed het tegenovergestelde: ik schreef alle standjes die hij opnoemde op het bord en vroeg de rest van de groep om aan te vullen. Ik kreeg de aandacht en er was aandacht voor elkaar. De jongens werden coöperatief en dezen bijna allemaal mee en de lol kwam er weer in. Daarna zijn we alle standjes gaan bespreken en aan de hand daarvan kon ik mijn leerdoelen allemaal behandelen. Sterker nog: tijdens de uitleg over de clitoris waren ze muisstil.

Doordat we weer met elkaar in verbinding kwamen, kon ik uiteindelijk met ze lezen en schrijven en werd het toch nog een leuke les. Als beloning heb ik ze iets eerder laten gaan.
Storingen gaan altijd voor! Geef ruimte aan alle gedachtes, gevoelens en gedragingen die uit die storing voortvloeien. Stel duidelijke kaders en houd je goed aan die regels, maar geef binnen die kaders de mogelijkheid om samen de behoeftes te onderzoeken.
Zorg altijd voor verbinding, want verbinding bereidt het brein voor op bereidheid tot deelname. Een goede relatie met je groep of publiek = key!